جرم سرقت از جرایمی می باشد که امروزه حجم زیادی از پرونده ها در دادگاه های کیفری را به خود اختصاص داده است. قانون مجازات اسلامی در ماده 267 جرم سرقت را به ربودن مال غیر تعریف نموده است. در این مقاله به بررسی انواع سرقت و مجازات آن به تفکیک خواهیم پرداخت.
انواع سرقت
سرقت به طور کلی به دو دسته تقسیم می گردد.
سرقت حدی
سرقت تعزیری که خود به دو دسته
سرقت تعزیری ساده
سرقت تعزیری مشدد تقسیم می گردد.
سرقت حدی
برای آن که یک سرقت، سرقت حدی تلقی گردد می بایست تمام شرایط زیر را باهم داشته باشد. در صورت فقدان هر یک از این شرایط آن سرقت، دیگر از نوع سرقت حدی نخواهد بود. به موجب ماده 268 از قانون مجازات اسلامی این شرایط به قرار زیر می باشد:
- مال سرقت شده، شرعا مالیت داشته باشد
- مال مسروق در حرز باشد. حرز به کسر ح، به معنای محل نگه داری و در ترمینولوژی حقوقی به معنای هر موضعی است که محدود بوده و غیرمالک، حق دخول در آن را بدون اذن ندارد به شرط اینکه موضع بسته و قفل باشد. در ماده بعد حرز این طور تعریف شده است: حرز عبارت از مکان متناسبی است که مال عرفاً در آن از دستبرد محفوظ میماند.
- سارق، حرزرا از بین ببرد.
- سارق مال را از حرز خارج کند.
- ارتکاب سرقت و نابودی حرز به صورت مخفیانه انجام شود.
- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد. البته در صورتی که سارق، از پدر خودش سرقت نماید و مشمول کلیه موارد باشد، سرقت از نوع حدی خواهد بود.
- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد. یعنی به عبارت دیگر مال مسروقه می بایست جو اموال شخصی افراد باشد.
- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضائی شکایت کند.
- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.
به موارد بالا می توان توبه نکردن سارق قبل از اثبات جرم را نیز اضافه کرد. چه اینکه مطابق ماده 114 از قانون مجازات اسلامی، در جرائم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هرگاه متهم قبل از اثبات جرم، توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط میگردد. در صورت توبه مرتکب حتی پس از اثبات جرم، دادگاه میتواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.
در صورتی که هرکدام از شرایط بالا موجود نباشد، سرقت از نوع سرقت تعزیری خواهد بود.
مجازات جرم سرقت حدی
مطابق ماده 278 از قانون مجازات اسلامی حد سرقت به شرح زیر است:
الف- در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.
ب- در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
پ- در مرتبه سوم، حبس ابد است.
ت- در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.
سرقت تعزیری
سرقت تعزیری ساده
در سایر موارد که مقرون به شرایط گفته شده در بالا نباشد، سرقت از نوع تعزیری خواهد بود و مرتکب به حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال و تا (۷۴)ضربه شلاق محکوم خواهد شد. البته به موجب ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۲/۱ (اصلاحی به موجب ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹/۲/۲۳)… سرقت به شرطی که ارزش مال مورد سرقت بیش از دویست میلیون (200.000.000) ریال نباشد و سارق فاقد سابقه موثر کیفری باشد، قابل گذشت است. بنابراین حداقل و حداکثر مجازات های حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت مقرر در قانون برای جرائم قابل گذشت به نصف تقلیل مییابد.
سرقت تعزیری مشدد
مجازات این نوع سرقت به دلیل وجود پاره ای از شرایط مانند زمان ، مکان ، شخصیت سارقین ، تعدد سارقین ، مسلح بودن ، مقرون به آزار بودن و … تشدید می شود.
طبق ماده ی ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی در صورت وجود پنج شرط ، سرقت یکی از انواع سرقت مشدد محسوب شده و مرتکب آن به مجازات پنج تا بیست سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود:
- سرقت در شب باشد.
- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند
- یک یا چند نفر از سارقین دارای سلاح مخفی یا ظاهر باشند.
- از دیوار بالا رفته یا حصار را شکسته یا کلید ساختگی استفاده یا برخلاف واقعیت خود را مامور دولت معرفی کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی و توابع آن است سرقت کرده باشند.
- ضمن سرقت کسی را آزار داده یا تهدید کند.
نوع دیگری از سرقت مشدد در ماده ی ۶۵۴ بیان شده است که در صورت جمع سه شرط و عدم صدق عنوان محاربه بر حامل سلاح مرتکب به حبس از پنج تا پانزده سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
- سرقت در شب
- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
- حداقل یک نفر از آن ها حامل سلاح مخفی یا ظاهر باشد.
در صورت وجود یک شرط از شرایط مندرج در ماده ی ۶۵۶، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
- مکان سرقت محل سکنا یا مهیا برای سکنا یا در توابع آن و یا در محل های عمومی مثل مسجد و حمام و امثال این ها باشد.
- سرقت در جایی واقع شود که به وسیله ی درخت ، بوته ، پرچین و یا نرده دارای حریم بوده و سارق آن را بشکند.
- سرقت در شب واقع شده باشد. شب از غروب آفتاب تا طلوع آفتاب می باشد.
- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند .
- سارق مستخدم ، کارگر ، شاگرد و یا مخدوم صاحب مال بوده و از منزل یا محل کار خود سرقت کند.
- سرقت در هتل ، کاروانسرا و مسافرخانه توسط اداره کنندگان آن ها .
علاوه بر موارد گفته شده، بعضی از سرقت های تعزیری مشدد عناوین خاص خود را دارند که در ذیل به آن اشاره می کنیم.
راهزنی
افرادی در جاده ها و خیابان ها به مردم کمین می کنند تا اموال آن ها را ببرند، راهزن هستند و در صورتی که عنوان محارب بر آن ها صادق نباشد به سه تا پانزده سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .
کیف زنی
مطابق ماده ی ۶۵۷ قانون تعزیرات ، اگر کسی مرتکب ربودن مال دیگری از طریق کیف زنی ، جیب بری و امثال آن ها شود به حبس از یک تا پنج سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .
سرقت مسلحانه :
در صورتی که سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد ، مرتکب به حبس از سه ماه تا ده سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .
سرقت از اسناد دولتی :
در صورتی که شخص در اماکن دولتی از اسناد دولتی همراه با محافظ و یا بدون آن سرقت کند به حبس از سه تا شش سال و در صورتی که امانت دار یا مستحفظ آن ها مرتکب سرقت شود ، به حبس از سه تا ده سال محکوم می شود .
سرقت آثار تاریخی :
در صورتی که فرد اقدام به سرقت اشیا و لوازم و مصالح و قطعات آثار فرهنگی – تاریخی را از موزه ها و نمایشگاه ها ، اماکن تاریخی و مذهبی و سایر اماکن تحت حفاظت و نظارت دولت کند ، در صورتی که مشمول حد سرقت نگردد ، علاوه بر استرداد آن به حبس از یک تا پنج سال محکوم می شود .
وکیل سرقت در گروه حقوقی جاستیتا
با توجه به اینکه جرم سرقت دارای انواع و اقسام گوناگون و بالتبع، مجازات های متفاوت می باشد، پیشنهاد می گردد که قبل از هر اقدام چه به عنوان بزهدیده و چه بزهکار، از مشاوره تخصص وکلای مجرب گروه حقوقی جاستیتا بهره مند شوید.
همچنین مطالعه مقاله زیر به شما پیشنهاد می شود:
