مقدمه
از زمانی که بین خانم و آقا صیغه عقد خوانده می شود، قانون گذار بر این دو نفر که از این لحظه به بعد زن و شوهر هستند، حقوق و وظایفی را بار کرده و آن ها را به رعایت این حقوق و وظایف مکلف می نماید. یکی از وظایفی که شوهر در قبال همسرش دارد، پرداخت نفقه می باشد؛ موضوعی که حجم قابل توجهی از پرونده های قضایی را به خود اختصاص داده است. اما نفقه چیست و چگونه تعیین می شود؟ نحوه گرفتن نفقه از طریق دادگاه چگونه است؟
اگر چنین سوال هایی ذهن شما خواننده محترم را به خود مشغول کرده پیشنهاد می کنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید
نفقه چیست؟
نفقه یا آنچه در اصطلاح عامیانه به “خرجی” معروف شده، همه نیازهای معمولی یک زن مثل خانه،لباس، غـذا، وسایل خانه، هزینههای درمانی و بهداشتی است که شوهر باید آن ها را تامین کند. نکته ای که در این خصوص از دید قانون گذار پنهان نمانده است، وضعیت زندگی خانم قبل از ازدواج می باشد. در صورتی که خانم در خانه پدری عادت به داشتن کارگر داشته یا بیماری ای دارد که خودش نمی تواندکارهای منزل را انجام دهد، شوهر باید برای ایشان کارگر بگیرد و این مورد هم جزو نفقه محسوب می شود. البته موضوعی که برای هر زنی روشن است این است که امروزه با توجه به تورم و هزینه های سرسام آور زندگی، نمی توان و “نباید” توقعات نامتعارف خود را در قالب بحث نفقه آورده و از این باب، شوهر را مورد اذیت و سوء استفاده قرار داد. برای مثال درست است که قانون گذار در ماده ذکر شده، هزینه های درمانی را برعهده مرد قرار داده اما اینگونه نیست که زن هر وقت تمایل به هرگونه عمل زیبایی داشته باشد بتواند هزینه آن را تحت عنوان ” نفقه” از مرد مطالبه کند و یا حتی در خصوص درمان بیماری های صعب العلاج که هزینه های درمانی گزافی را برای بیمار در پی دارد هم مرد تکلیفی به پرداخت ندارد
میزان نفقه زن
در قانون میزان مشخصی برای نفقه مشخص نشده است و قانون گذار در قانون مدنی صرفا به بیان مصادیق آن پرداخته است. باید بدانید که نفقه هر زن با توجه به اوضاع و احوال شخص او تعیین می شود و معیار واحدی برای همه خانم ها وجود دارد در این راستا مسائلی مانند سن و سال ، جایگاه خانوادگی ، میزان تحصیلات ، وضعیت اجتماعی و شغلی نحوه زندگی در خانه پدری و … لحاظ می شود شود. اگر بین زن و شوهر در خصوص میزان آن اختلافی وجود نداشته باشد، دادگاه خانواده به همان میزان رای خواهد داد و در صورت وجود اختلاف بر سر این امر، موضوع به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می شود تا با بررسی دقیق مواردی که در بالا ذکر شد مبلغی را تعیین نماید
نفقه زن خانه دار و زن شاغل
پرداخت نفقه، یکی از تکالیفی است که قانون گذار بر دوش شوهر قرار داده است و در این خصوص، فرقی میان زن خانه دار و شاعل وجود ندارد و به هر دوی ایشان نفقه پرداخت خواهد شد و هیچ شوهری نمی تواند به بهانه اینکه همسرش شاغل بوده و درامد دارد از پرداخت شانه خالی کند. هرچند که همانطور که پیشتر اشاره شد ممکن است در میزان نفقه این دو گروه تفاوت وجود داشته باشد اما در اصل پرداخت نفقه هیچ تفاوتی وجود ندارد
نفقه زن در دوران عقد
اگر زن و شوهر بعد از جاری شدن خطبه عقد، مدت کوتاهی را تا ازدواج و شروع زندگی مشترک صبر کنند، عرف و عادت و رویه محاکم به این شکل است که شوهر تکلیفی به پرداخت نفقه زن ندارد. اما اگر این مدت به نسبت طولانی شده باشد و قراری برای شروع زندگی زناشویی گذاشته نشده باشد و زن با بلاتکلیفی مواجه شود، در این صورت ایشان می تواند تقاضای نفقه نماید
نفقه در ازدواج موقت و دائم
مطابق قانون، مرد تنها در ازدواج دائم تکلیف به پرداخت نفقه دارد و این تکلیف در خصوص ازدواج موقت وجود ندارد البته ممکن است دو طرف توافق کنند که در این نوع ازدواج هم نفقه به زن تعلق بگیرد که از نظر قانون گذار با مانعی مواجه نشده است
عدم تمکین، مانعی برای پرداخت نفقه
زن و شوهر نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند. همانطور که مرد تکلیف به پرداخت نفقه دارد از سوی دیگر از حقوق قانونی برخوردار است. در مقابل زن باید از ایشان تمکین نماید. برای اطلاعات بیشتر در مورد تمکین، مقاله زیر را مطالعه نمایید. به طور کلی تمکین به معنای تبعیت و فرمانبرداری از شوهر می باشد. در صورتی که زن از شوهر تمکین ننماید، ناشزه می باشد و به ایشان نفقه تعلق نخواهد گرفت. در دادگاه ها اصل بر این است که زن به تمام وظایف خود عمل کرده و به اصطلاح تمکین می کند و مرد باید ثابت کند که زن این وظایف را انجام نمی دهد. البته در این مورد بهتر است با یک اصطلاح به نام حق حبس در ازدواج آشنا شوید. زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. به بیان ساده تر اگر زن و شوهر باهم رابطه زناشویی برقرار نکرده باشند (تمکین خاص)، زن می تواند تا زمانی که کل مهریه را نگرفته تمکین نکند و وظایف خود را انجام ندهد. در این جا چون زن به اجازه قانون به تکلیف خود عمل نمی کند، می تواند نفقه خود را بگیرد. یا اینکه اگر زن بتواند ثابت کند زندگی مشترک با شوهر برایش ضرر مالی، شرافتی یا بدنی به همراه دارد دادگاه او را محکوم به تمکین نمی کند و در این صورت هم تمکین نکردن باعث از بین رفتن حقوق زن نمی شود.
عدم پرداخت غیرموجه نفقه از سوی شوهر
همانطور که اشاره شد، یکی از تکالیف قانونی شوهر، پرداخت نفقه است. سوالی که پیش می آید این است که اگر زن به تمام تکالیف خود در حق شوهر عمل نمود اما نفقه ای از سوی شوهر پرداخت نشد چه باید کرد؟ آیا عدم پرداخت نفقه جرم می باشد؟
در این صورت زن با دو راه مواجه خواهد بود:
طرح دعوای حقوقی: در صورتی شوهر از دادن نفقه خودداری کند و امکان اجرای حکم دادگاه و الزام او به پرداخت وجود نداشته باشد و یا در صورت عدم توانایی مرد در پرداخت، زن می تواند برای طلاق به دادگاه رجوع کند و دادگاه شوهر او را اجبار به طلاق مینماید
طرح شکایت کیفری: مطابق ماده 53 از قانون حمایت خانواده، نپرداختن نققه از سوی شوهر جرم می باشد و هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد …. دادگاه او را به بیش از سه ماه تا یک سال حبس محکوم می نماید.
وکیل نفقه در گروه حقوقی جاستیتا
همانطور که اشاره رفت، بحث نفقه یکی از بحث های چالش برانگیز در دعاوی خانواده بوده و نیازمند تبحر و تخصص در جهت طرح دعوا و پیگیری آن دارد. پیشنهاد می کنیم که پیش از هرگونه اقدام در این راستا با وکلای متخصص در این حوزه مشورت نمایید. گروه حقوقی جاستیتا با بهره مندی از دانش به روز وکلای پایه یک دادگستری در حوزه دعاوی خانوادگی، راهگشای مراجعین محترم در جهت ارائه مشاوره تخصصی و دفاع از حقوق ایشان می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و مشاوره با وکیل خانواده می توانید از طریق اپلیکیشن جاستیتا اقدام به ثبت درخواست کنید. برای ورود از گزینه های زیر استفاده نمایید
عالی
ممنون بابت اطلاعات جامع و مامل